Spastik Çocuklarda Salya Akması

     Salya akması spastik çocukların yaklaşık %10’unda görülen ve sosyal sıkıntıya yol açan önemli bir problemdir. Ağzın motor aktivite fonksiyon bozuklukları, ağızdaki duyusal problemler veya yutma frekansının (dakikadaki yutma sayısı) azalmasından kaynaklanabilir. Ağızdaki tonusun (gerginliğin) azalması ve başı tutmanın gecikmesi de yerçekiminin etkisiyle tükürüğün akmasına yardımcı olur.

      Spastik çocuklarda salya akmasının nedeninin tükürük yapımındanki artış mı?, yoksa yutma problemi mi? olduğu konusunda farklı görüşler vardır. Ancak daha çok kabul gören görüş, salya akışının tükürük yapım miktarı ile değil, yutma bozukluğuna bağlı olduğudur. Oral (ağız) motor problemi olan SP’li çocuklarda yutma frekansı azaldığı için, tükürük ağız boşluğunda birikir. Ağız kapanması da tam olmadığından tükürük dışarı akar. Tahmassebi ve ark. nın yaptığı bir çalışmada 5-15 yaşlarındaki 10 sağlıklı çocuğun ve şiddetli salya akması olan 10 SP’li çocuğun tükürük yapımı ve akım hızı objektif testlerle ölçülmüş, SP’li çocukların salya yapımının sağlıklılara benzer olduğu ve salya akması olan SP’li çocuklarda tükürük yapımının artmadığı gösterilmiştir.

     Ağız ve yüz kasları, nörolojik sistem matür (olgunlaştıkça) oldukça azalır. Yaşları 4-18 arasında olan 160 SP’li çocukta salya akması sıklığı araştırılarak, dental yaşla karşılaştırılmıştır. Çocukların %45’inin spastik quadriplejik (her iki kol ve bacakları spastik) olduğu bu çalışmada, %33’ü şiddetli olan %58 oranında salya akması gözlenmiştir. Dental yaş ( diş yaşı ) arttıkça salya akma şiddetinin azaldığı saptanmıştır. Bu da salya akışını azaltmaya yönelik invaziv tedavilerin matürasyon (olgunlaşma, gelişme) tamamlanana kadar ertelenebileceğini göstermektedir.

Salya akmasının tedavisi

* İleri nörolojik gelişmeyi beklemek,

* Beslenme,

* Ağız ve çevresindeki dokulara fizyoterapist veya osteopat tarafından yapılan uygulamalar,

* Dil ve konuşma terapistlerinin uygulamaları

* Ciddi salya akması olan spastik çocuklarda tükürük bezlerine ultrason eşliğinde Botolinum Toksin A enjeksiyonu  

* İlaç tedavisi

* Kronik salya akması olan çocuklarda cerrahi müdehale

       !!! Salya akması probleminde ailelerin fizyoterapistlerine başvurmalarını, hekim tedavisi ( nöroloji, fizik tedavi uzmanı, çene cerrahisi uzmanı, kulak burun boğaz uzmanı) ile koordineli bir program uygulamalarını tavsiye ederim.

Türk Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2005;51(4):150-155
Serebral Palsili Hastalarda Gastrointestinal Sistem ve Beslenme Problemleri
Gastrointestinal System and Feeding Problems in Patients with Cerebral Palsy
Gülten ERKİN*, Sabite KACAR**, Sumru ÖZEL*
*Sağlık Bakanlığı Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırrma Hastanesi 3. FTR Kliniği, Ankara
**Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Kliniği, Ankara

Fotoğraflar