SABIR NEDİR? TÜRLERİ NEDİR ? İLGİLİ KAVRAMLAR NELERDİR?

ÖZET

Sabır duygusu, kişilik tipleri ile ilgisi,yakın kavramlar, sabırla ilgili deyiş ve hikayelere yer verilmiştir.

İÇERİK

Sabır, psikolojide yeni bir kavram olduğu için sabrın kavramsallaştırılması ve tanımlanması oldukça zordur. Bilinen en temel anlamı hayal kırıklığı, sıkıntı ve acı karşısında bireyin sakince bekleme eğilimidir. Blount & Janicik'e göre sabır, gecikmeye verilen bir tepkidir; sakinlik, sempati ve empati gibi duyguları yansıtır. Sabrın duyuşsal ve davranışsal özelliği olduğunu ifade eder. Sabır davranışsal olarak beklemeyi, duyuşsal olarak sakin olmayı içerir. Herhangi bir nesne ya da kişiyi bekleme esnasında sıkılma ve zorlayıcı bir durum karşısında sınırlanma gibi olumsuz uyarılmanın etkisinin birleşimidir. Kavramsallaştırma farklılıkları olmasına rağmen tanımlar birbirini tamamlar niteliktedir.

Bir annenin bebeğini büyütmesi, insanların küçük yaşlardan itibaren çeşitli eğitim kademelerinden geçerek meslek sahibi olmaları, hastaların sağlıklarına kavuşabilmek için tedavi olmaları ve şifa aramaları gibi birçok oluşum sabırla mümkündür.

 

İnsanlarin günlük hayatlarinda hoşlarina gitmeyen durum ve olaylar karşisindaki dingin ve sakin kalma durumu, sabir olarak adlandirilir. Kişilerin hayal kirikliği, aci ve sikintilar karşisinda sakin kalabilmeleri bekleyebilmeleridir. Schnitker (2012

 

Halk arasında kullanılan anlamları ile karşımıza daha çok dayanma, aldırmama, katlanma, müsamaha gösterip tahammül etme olarak çıkar (Laik, 1995).

 

Sabır: Acı, yoksulluk, haksızlık vb. üzücü durumlar karşısında ses çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemi, dayanç.

 

Sebat: Sözünden veya kararlarından dönmeme, bir işi sonuna değin sürdürme, direşme.

 

Selamet: Her türlü korku, tasa ve tehlikeden uzak, güvende olma durumu, kurtuluş

 

Sabır, zorluk ve sıkıntı içinde bulunan kişinin, öfke duygusunu kontrol ederek, sakinlikle içinde bulunduğu durumu idare edebilme yeteneğidir. Aynı zamanda kişinin güçlü ve dirençli olması, olayların sonunu beklemesi, telaş ve acele etmemesi anlamlarına gelmektedir. Sabır da yine aynı şekilde kişinin doğuştan getirdiği bir beceri olmayıp yaşanılan deneyimler sonucu zaman içinde öğrenilmektedir. (Hökelekli, 2013 b).

"Sabır, bireyleri olumsuz duygulardan kurtaran ve yaşam kalitesini artıran insani bir değer" olarak kabul edilmektedir. Bireylerin günlük hayatında karşılaştığı zorluk ve sıkıntılara göğüs germesi anlamına gelmektedir. Hayatta farklı durumlara sabır göstermek gerekmektedir. Bunlar kurallara uyma ve yasaklardan sakınma, üzücü ve sıkıntılı durumlar, musibetler ve hastalıklar, olması beklenenler, geçmiş yaşantılar, sevdiklerini kaybetme şeklinde sıralanabilir. Bu durumlar karşısında verilen tepkiler ve gösterilen dayanıklılık, sabrın derecesini yansıtan işaretlerdir.( https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/496170)

 

Sabır, zaman bakımından da ikiye ayrılmıştır. Bunlardan birincisi; günlük hayatın yoğunluğu ile doğru orantılı ortaya çıkan, kısa süreli hayal kırıklıkları ve günlük sorunlar yaşanırken gerekli olan, etkisi uzun sürmeyen, bireyi sadece anlık etkileyen kısa süreli sabırdır (Schnitker 2012: 18). Kısa süreli sabır; hemen her gün karşılaşılan fakat bazen gün içinde sonuçlanabilecek, uzun mücadeleler gerektirmeyen problemlerin çözümünde bireye yardımcı olabilecek sabır tutumudur (Doğan, Gülmez 2014: 269).

 

Aşağıdaki durumlarda biraz beklemeye, zaman vermeye sabır göstersek nasıl olur?

1. Trafikte yeşil ışığı fark etmeyen öndeki sürücüyü beklerken,
2. Otobüsten,dolmuştan inerken veya dolmuşa, otobüse binerken,
3. Karşımızdaki dediğimizi, isteğimizi anlamadığında,
4. Herhangi bir kuyrukta ilerlerken,
5. Biri bize bir şey anlatırken,
6. Markette alış veriş yaparken, kasaya yaklaşırken
7. Sinemada, tiyatroda her hangi bir salonda önümüzdekiler sıradan çıkmaya çalışırken,
8. Restoranda sipariş verirken, servisin gelmesini, hesabı ödemeyi beklerken

 

İkincisi ise uzun süreli sabırdır ki; uzun vadeli hedefler ve güçlükler sırasında ortaya çıkan, hayatın uzun süren zorluklarını kapsayan, günlük değil bir ömür sürebilecek olan bir tutumdur. Yaşlılık, kronik hastalıklar, maddi ve manevi kayıplar, engellilik, sevilen birinin kaybı, ailevi sosyal ve ekonomik güçlükler vb. olaylara gösterilecek olan sabır uzun süreli sabra örnektir (Hood ve ark. 2009: 472) Uzun süreli sabrın umut, iyimserlik ve öz denetim ile güçlü bir ilişkisinin olduğu belirtilir. Bu özellikler uzun süreli sabırda en çok ihtiyaç duyulan, sabrın süresini uzatan ve bireyin dayanma gücünü artıran duygulanım ve tutumlar olarak kabul edilir.  Metanet; özellikle hastalık ve ölüm gibi acı olaylar başta olmak üzere başa gelen her türlü olumsuzluk karşısında metinlik, dayanıklılık, sağlamlık, güçlü ve kuvvetli olma gibi anlamlara gelen sabır durumunu ifade eder. Psikolojide ise stres yönetmek ve kendini iyi hissetmek için bir ruhsal güç olarak kabul edilir. Buna göre metanet yaşam stresiyle başa çıkmada bireye imkân sağlayan, bireyin olumlu dünyası ve kendini değerlendirmesinden elde edilen bir güçtür. Metanet bireyin zorluklar karşısında dik durabilme, uzun süreli planları üstlenebilme, azmedebilme potansiyeli ile ilgilidir. Uzun dönem sabır olarak adlandırılan metanet; hayatın güçlükleri, acı ve ızdırap yüklü olaylar, ciddi psikolojik travmalar ve ulaşılması güç hedefler karşısında sabırlı bireyin gösterdiği dirençtir.

 

Sabırsızlık kavramı da sabrın doğası üzerine yapılan incelemelerde önemlidir. Ancak sabır, sabırsızlığın tam zıddı olarak görülmemelidir. Dengeli bir yapıya sahip olan sabrın fazlası da eksikliği de olumsuz etkiler yaratabilir. Aristo, sabrın aşırılığının veya yetersizliğinin her zaman sorun teşkil ettiğini, uyumlu davranışların dengede olduğunu belirtir. Sabırlı ve sabırsız bireyler arasındaki araştırmalarda şans, kader, yaşam ve Tanrı gibi değişkenlere yüklenen anlamlar açısından belirgin farklılıklar görülür (Blount ve Janicik, 2000).

 

Sabırsızlık, bireylerin günlük yaşamlarında, insanlar arası etkileşimlerinde ve karşılaştıkları zorluklar karşısında gösterdikleri ani ve düşünülmemiş tepkilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Türk Dil Kurumu (TDK, 2018) tarafından "Sabır göstermeyen, sabrı olmayan, aceleci" şeklinde tanımlanan sabırsızlık, özellikle modern dünyanın hızlı yaşam temposu nedeniyle artış gösteren bir eğilimdir.( Akyol 2015)

Sabırsızlık, özellikle zorlayıcı durumlar ve beklenmedik engellerle karşılaşıldığında ön plana çıkar. Bu, bireyin anlık rahatsızlık ve endişe hislerine dayanıklılık gösterememesinden kaynaklanır. Ayrıca sabırsız kişiler, genellikle uzun vadeli planlar yapmaktan kaçınır ve hızlı çözümler ararlar. Bu, özellikle karar verme süreçlerinde düşünce eksikliğine ve yanlış sonuçlara yol açabilir.

 

Sabır, özdenetim veya geçiştirilmiş tatmin olarak da adlandırılır. Sabır yerine dahaerken ama daha küçük ödülleri tercih etmek ise dürtüselliktir. Sabır tek bir değer yargısı ile tanımlanabilecek bir kavram değildir. Sabır duygusu, sabrın duygusal tarafını oluşturur. Ahlaki olması nedeniyle erdemler sınıfına dâhil edilmiş, dinler tarafından onaylanmış, toplumsal desteği olan kültürel bir alt yapıya sahip olması sabrın bilişsel yönünü gösterir. Bunun yanında sabır bir davranış olarak görülen, sabırlı olmak isteyen birey tarafından seçilen bir davranış şeklidir. Sabır tutumu kuvvetli olan kişi hayatın zorluklarına karşı dayanıklı, mücadeleci ve azimli biridir. Sabır özelliğine sahip olmayan kişi ise bütünüyle sabırsız değil, sabır tutumu zayıf olan biridir. Kültürümüzde öne çıkan yönü ile sabırlı kişiler sakince bekleyenler olarak nitelendirilirler. Sabırsız kimseler ise daha çok endişeli bir hâl içerisinde olanlardır (Eliüşük Bülbül ve Arslan, 2017).

Esnekliği geliştirerek toleransı artırdığı için (Sharifi Saki vd., 2018: 36) her türlü sıkıntılı durum karşısında çözüm odaklı başa çıkma duygusu olarak ifade edilen sabır (Karakaş, 2018: 94), bireyde olumlu karakterin gelişmesini teşvik eden temel değerlerden biridir.

 

Sabrın  hoşgörü , kararlılık, dayanıklılık, tahammül, umut, işbirliği ve  başarı  ile  ilişkisi

Hoşgörü sözcüğünün içeriğinde affetmek, kusura bakmamak, farklılıklara anlayışla yaklaşmak, daraltıp sıkıştırmadan ya da tamamen gevşetmeden ılımlı olmak ve dengeyi gözeterek kişiler arası ilişkilerde orta yolu takip etmek gibi anlamlar yer almaktadır (Aslan, 2001: 360). Hoşgörüyü ifade eden özelliklerin sabır için de geçerli olduğunu söylemek mümkündür.

 

 

 

 

 Kararlılık ;başlanılan bir işi sonuna kadar sürdürme olarak da ifade edilebilir Sabırlı kişiler herhangi bir zorluk veya engelle karşılaştıklarında kolay kolay vazgeçmezler. Karşılarına çıkan sorunları ve zorlukları çözene kadar mücadele eder ve gerekli çabayı sarf ederken sorunun çözümü hususunda da kararlı bir şekilde beklemeyi bilirler (Semerci, 2000: 24; Süküt, 2020: 214).

Psikoloji sözlüğünde dayanıklılık, strese karşı dirençli olmaya ve zorluklara daha iyi göğüs gerebilmeye ilişkin bir kişilik özelliği olarak tanımlanmaktadır. Sabır, zorluklarla mücadele sürecinde bireye dayanıklılık kazandırır (Önal, 2008: 440). Dolayısıyla yaşamlarında karşılaştıkları zorlukları aşmada sabırlı davranan kişiler daha dayanıklı olurlar. Bu dayanıklılık ise bireye güç vererek olumsuzluklardan kurtulmasına yardım eder.

Tahammül, zorlayıcı dış durumlara karşı koyabilme, kaldırma, dayanma ve katlanma şeklinde tanımlanabilir (TDK, 2021 Sabır, çözüm yolu arayarak sorunu azaltmak ya da ortadan kaldırmaya çalışmak iken tahammül ise sineye çekmek ve sorunu içimize atarak biriktirip büyütmektir (Mutluer, 2006: 50).

Umut; olması beklenilen veya olacağı düşünülen şeye yönelik olumlu duygu. Birey umuda hayatının zor ve sıkıntılı anlarında yani sabırlı olması gereken durumlarda daha çok ihtiyaç duymaktadır Bu yönüyle umut, sabrın yardımcı kuvvetidir ve sabırla beklemek için umutlu olmak gerekmektedir. Umudu olan kişi geleceğe iyimser bakmanın yanında, umutlarının gerçekleşmesini bekleyebilme sabrına sahip olan kişidir

İş birliği, aynı amaç doğrultusunda bir araya gelen kişilerin oluşturdukları çalışma ortaklığıdır (TDK, 2021 Tek başına gerçekleştirilemeyen bazı işler ancak başkalarıyla iş birliği içinde dayanışmayla gerçekleştirilebilir Sabırlı olan insanlar başkalarıyla iş birliği yapmaya daha yatkındırlar

insanlar yaşamlarında hedefledikleri başarıya ulaşmak için bir yandan çaba sarfederken diğer taraftan davranışlarını da bu doğrultuda yönetmek durumundadırlar. Başarı mücadelesinde elbette çaba sarf etmek gerekir ancak istenilen başarıya ulaşabilmek için bireyin sabırlı davranması da önemlidir. Tahiroğlu ve Tay'a (2020: 5) göre bir birey hayatta başarılı olmak istiyorsa çalışkanlığın yanında sabır değerine de sahip olmalıdır.

Öz denetim, bir hedefe ulaşabilmek için bireyin tepki, davranış ya da farklı amaca yönelme eğilimlerini denetleyip kısıtlamasıdır (TDK, 2021) Öz denetim ve sabrın bireyin karşılaştığı zorluklarla başa çıkmasında oldukça önemli bir rolü vardır (Hunt-Felke, 2015: 14). Sabır, kişinin irade gücü sayesinde hazzını erteleyerek kendi kendini kontrol etme ve gecikmeyi tolere etme yeteneği olarak da adlandırılır.

 

Sabrı sınırlı, kararlı ve planlanmış bir eğilim ve bir kişilik özelliği olarak tanımlayan Mehrabian, üç tip sabırdan bahseder. Birincisi, gündelik yaşamda sıkça karşılaşılan bekleme durumları olarak nitelendirdiği "kısa süreli"; ikincisi, bireyin herhangi bir zorlayıcı yaşantı karşısında baş edebilme yeteneği olarak tanımladığı "uzun süreli"; üçüncüsü ise bireyin sosyal ilişkilerinde diğer bireylere gösterdiği tahammül olarak tanımladığı "kişiler arası" sabırdır.

Kişilerarası sabır : Sabır her zaman esenlik, barış getirir mi ? Hayır, bazen de getirmez, kötücül,toksik insanlar nedeni ile ilişkilerde sürekli kaybeden taraf konumuna sokuluyorsanız, başka faktörler ırksal önyargılar, fanatik siyasal tutumlar, ayrımcılık, mobbing v.b. maruz kalıyorsunuz demektir, bireysel mücadeleler, sabır metanet her zaman yeterli olmayabilir, bu durumda sosyal grup, sosyal kontrol, kurum meşruiyeti, hukuk devreye girmelidir.

 

Sabrın  A  ve  B   tipi   kişilik ile ilişkisi

 

Psikolojide A ve B tipi kişilik modelinden bahsedilir. A tipi davranış tarzına sahip bireylerin yarışmacı, saldırgan, atak, girişimci, hırslı, beklenti seviyesi yüksek, aceleci, sabırsız, doyumsuz, benmerkezci olduğu iddia edilir. Bu tipler sürekli telaş içinde, beklemeyi hiç sevmeyen tiplerdir. Sorumluluk duyguları çok gelişmiştir ve mükemmeliyetçi olmayı başarının şartı olarak görürler. Bu tiplerin genelde geçmişten şikâyetçi olduğu, gelecekten endişe duyduğu ve zamanın kendilerine yetmediğinden yakındığı görülür. A tipi davranış özelliği gösterenlerin, kendilerini başarıya adamış olmalarına rağmen kederli, karamsar, gerilimli bir ruhsal yapıya sahip olduklarından hedeflerine ulaşmakta zorlandıkları iddia edilir. Bunun neticesinde de telaş, acelecilik ve sabırsızlıkla mutlu bir hayat sürmenin zor olduğu bilincinden hareketle tatminsizlikten ötürü mutlu olamadıkları belirtilir. B tipi davranış tarzına sahip bireylerin sakin, acelesi olmayan, sabırlı ve hoşgörülü insanlar olduğu iddia edilir. Beklemekten rahatsız olmayan, yumuşak huylu bu tiplerin her uğraşısını yavaş yavaş yapmayı, küçük şeylerden mutlu olmayı, her konuda ölçülü ve sınırlı sorumluluğa sahip olmayı tercih ettikleri söylenir. Bu tipler, kendilerine vakit sınırlaması koymadıklarından zaman sıkıntısı hissetmezler, en beklenmedik olaylar neticesinde bile ihtiyatlı davranırlar. Bu ikili kişilik yapısının özellikleri değerlendirilecek olursa A tipinin mutasabbır, B tipinin ise sabır kategorisine girdiği söylenebilir.( https://feyzdergisi.com/yazi/zorluklarla-basa-cikma-surecinde-sabir-dr-suleyman-doganay)

A tipi kişilik özelliklerine daha yatkın olan bireylerin sabır ve sebat düzeylerinin daha az olması beklenir (Baltaş ve Baltaş 2001). Ancak ülkemizde ve dünyada bulunan hiçbir bireyin A tipi davranış biçiminin tüm özelliklerini taşıması imkansızdır. A tipi özelliklerini taşıyanlar, kısmen B tipi özelliklerini de taşımaktadırlar (Durna 2004; Schnitker ve Emmons 2007). Bireyler arasında ayrım yapmak zordur. Bireyde A tipi kişilik özelliklerinin, B tipi kişilik özelliklerinden fazla olması sebebi ile A tipi kişi denir (Schnitker ve Emmons 2007; Baltaş ve Baltaş 2001). Bireyin potansiyel anlamda taşıdığı kişilik özelliği, aslında onun potansiyel sabrını gösterir.

 

Sabır, bireyin mevcut durumdaki psikolojisine ya da zamana bağlı olarak da farklılaşabilmektedir. Günlük yaşamda, hoşumuza gitmeyen ya da istemediğimiz durumlara karşı her zaman aynı toleransı gösteremeyebiliriz. Yani bazen tahammül edemediğimiz bir duruma, farklı bir zamanda karşımıza çıktığında daha sakin ve hoşgörülü bakabilmekteyiz. Dolayısıyla bireyin zorluklarla mücadele sürecinde sabırlı davranması, o anki ruh hâliyle de bağlantılıdır. Bireyin olaylara yaklaşımları zaman içinde de farklılaşabilmektedir. Örneğin, birkaç yıl önce karşımıza çıkan olumsuz bir duruma katlanabilmek daha kolay gelirken benzer bir durumla bugün karşılaştığımızda tahammül edemeyebiliriz. Ya da bunun tam tersi de olabilir. Dolayısıyla insanların sabırlı davranma durumlarının zaman içinde değişebildiğini söylemek mümkündür. Dengeli bir yapıya sahip olan sabrın fazlası da eksikliği de olumsuz etkiler yaratabilir. Aristo, sabrın aşırılığının veya yetersizliğinin her zaman sorun teşkil ettiğini, uyumlu davranışların dengede olduğunu belirtir.

 

 

        Doğadaki küçük büyük her canlıda insanlar için Öğretici değeri yüksek örnekler vardır. Bir karıncanın sabırla buğday taşımasında,bir arının yaptığı balda, bir tavuğun yumurtaları üzerinde beklemesinde sabretmeyi öğretecek anlar vardır.Çocuğunuzla bir akşam güneşin batışını birlikte izledikten sonra ona evrende her şeyin belli bir zaman aldığını  güneşin birden batmadığını sabahın hemen gelmediğini yaratılan her varlığın bir denge  içinde zamanını  beklediğini  söyleyerek, sabırlı  olmanın erdemlerini onunla konuşabilirsiniz

 

Sabırla ilgili ifadeler  ... dize , atasözü ve sözler

 

Sabır gözet sabır, aziz olursun,

Sabır gözetirsen mânâ bulursun.

Sabırsız kişilerin dirliği ham,

Sabırla iyiye gider serencam. Yunus Emre

(Aziz: Sevgi ve saygıda üstün tutulan, hürmet edilen kimse, Serencam: Başa gelen bir durum veya olay, serüven.)

Toprakla geldi bize dört nitelik: Sabır, hoş huy, tevekkül ve yücelik (Yunus Emre)

 

 

 

 

Hiçbir işte acele etme, serin tut kendini

 Böyle kişiler elde ederler arzularını.

 (Kutadgu Bilig, Beyit: 1310)

 

İşe aceleyle girme, sabır ve dikkatle hareket et;

Acele yapılmış işler yarın pişmanlık getirir.

(Kutadgu Bilig, Beyit: 587)

SABIR VE ZAMAN ...İŞTE BENİM BAHADIR ASKERLERİM ..LEV  TOLSTOY

HOŞLANMADIĞINA SABRETMEDİKÇE, HOŞLANDIĞINI ELE GEÇİREMEZSİN. (HZ.İSA)

Yaptığın  işte sabırlı  olursan her ne iş yaparsan yap tamamlarsın ( Lao Tzu )

Yağmurlardan sonra büyürmüş başak

 Meyvalar sabırla olgunlaşırmış

 (Sezai Karakoç, Mona Roza)

 

HER ŞEYİN ANAHTARI SABIRDIR. CİVCİVİ, YUMURTALARI KULUÇKAYA YATIRARAK ELDE EDERSİNİZ, KIRARAK DEĞİL! (MEVLANA)

HER GÜÇ, SABIR İLE ZAMAN BİRLEŞTİRİLEREK SAĞLANIR . (BALZAC)

 

Gülü yetiştirir dikenli çalı

Arı her çiçekten yapıyor balı

Kişi sabır ile bulur kemali

 Sabretmeyen maksudunu bulamaz

Âşık Veysel

 

Mevlâm çekirdeğe orman gizlemiş

Tahıl tanesinde harman gizlemiş

 Sabır eyle dua eyle şükür et

Yılanın zehrinde derman gizlemiş

Barış MANÇO

 

Sabır, bilgeliğin arkadaşıdır.

 Atasözü

 

Sabırla koruk helva olur,  dut yaprağı atlas. (Atasözü)

"Sabrın sonu selamettir"(Atasözü)

 

Sosyal Medyada Sabır ile iİgili Sözler

 

Kalmak sabredenlerin, gitmek korkakların tercihidir.Sabrı tükendiyse bir insanın, hazineleri versen boş gelir.

Gönlünde sabır varsa, dilinde de dua olsun.

Başkasının kıvılcımına sabredemezken kendin yangın çıkarma.

Sevmek umutla sabretmektir, mecburen tahammül etmek değildir.

Bir insan hoşlanmıyorsanız bile sabredin hoşlandığınız insanı tanımaya fırsat yaratmak için.

Sabır, umut etme sanatıdır.

Sabır, erdemin cesaretidir.

 

BAMBU AĞACININ HİKAYESİ

 Çin Bambu ağacının yetişmesi, sabır için güzel bir örnektir. Çinliler bu ağacı söyle yetiştirir: Önce ağacın tohumu ekilir, sulanır ve gübrelenir. Birinci yıl tohumda herhangi bir değişiklik olmaz. Tohum yeniden sulanıp gübrelenir. Bambu ağacı ikinci yılda da toprağın dışına filiz vermez. Üçüncü ve dördüncü yıllarda her yıl yapılan işlem tekrar edilerek bambu tohumu sulanır ve gübrelenir. Fakat inatçı tohum bu yılda da filiz vermez. Çinliler büyük bir sabırla besinci yılda da bambuya su ve gübre vermeye devam ederler. Ve nihayet besinci yılın sonlarına doğru bambu yeşermeye baslar ve altı hafta gibi kısa bir sürede yaklaşık 27 metre boyuna ulaşır. Akla gelen ilk soru şudur : Çin bambu ağacı 27 metre boyuna altı hafta da mı Yoksa beş yılda mı ulaşmıştır? Bu sorunun cevabi tabii ki beş yıldır. Büyük bir sabırla ve ısrarla tohum beş yıl süresince sulanıp gübrelenmeseydi ağacın büyümesinden hatta var olmasından söz edebilir miydik?... Bir başarının şartları her zaman çok basittir. Bir süre için alışın, Bir süre tahammül edin. Her zaman inanın Ve hiçbir zaman geri dönmeyin.

 

Sabır gerektiren alanlardan biri el sanatlarıdır. Sanat eserlerinin yapılması; saatler, günler, aylar hatta yıllar alabilmekte ve uzunca bir uğraşın meyvesi olarak meydana gelmektedir. Görselde, mermerin oyulmasıyla işlenen ve ortaya çıkması bir insan ömründen fazla zaman aldığı için sabır taşı adı verilen sanat eseri yer almaktadır. Konya Mevlâna Müzesinde bulunan bu taşa sabır taşı denmesinin sebebi, içindeki boşluğun taş açılmadan dışarıdan oyularak yapılmasıdır. Bazen bu iş yıllarca sürebilmektedir. Ayrıca kürenin içinde, üzerinde Yasin suresinin yazılı olduğu yuvarlak bir küre daha bulunmaktadır.

 

Sabır kıssadan hisse

 

Köyün birinde yaşlı bir adam ve oğlu yaşarmış. Adam çok fakirmiş ama Kral bile onu kıskanırmış...

Öyle dillere destan bir beyaz atı varmış ki Kral bu at için ihtiyara nerdeyse hazinesinin tamamını teklif etmiş, ama dam satmaya yanaşmamış.

"Bu at, bir at değil benim için bir dost, insan dostunu satar mı?" demiş.

Bir sabah kalkmışlar ki, at yok. Komşuları, ihtiyarın başına toplanmış, "Ne kötü talih! Keşke atı krala satsaydın, ömrünün sonuna kadar beyler gibi yaşardın. şimdi ne paran var, ne de atın" demiş.

İhtiyar ise, "İyi talih, kötü talih kim bilebilir ki?" diye cevap vermiş.

Bunun üzerine komşuları ihtiyara gülmüş ve onunla alay etmişler. Aradan zaman geçmiş, at bir gece ansızın dönmüş. Dönerken de, vadideki on iki vahşi atı peşine takıp getirmiş. Bunu gören komşular toplanıp bu kez ihtiyardan özür dilemişler.

"Ne iyi talih! Sen haklı çıktın. Atının kaybolması senin için bir talihsizlik değil, devlet kuşu oldu, şimdi bir at sürün var" demişler.

Yaşlı adam olanca bilgeliği ile yine cevap vermiş: "İyi talih, kötü talih kim bilebilir ki?"

Komşular bu kez açıkça dalga geçmemişler ama içlerinden de kızıp adam hakkında ileri geri konuşmuşlar. Bir hafta geçmeden, vahşi atları terbiye etmeye çalışan ihtiyarın tek oğlu attan düşmüş ve ayağını kırmış. Evin geçimini temin eden oğul şimdi uzun zaman yatakta kalacakmış.

Komşular yine gelmişler ihtiyara. "Ne kötü talih! Bir kez daha haklı çıktın. Bu atlar yüzünden tek oğlun bacağını uzun süre kullanamayacak. Oysa sana bakacak başkası da yok. Şimdi eskisinden daha fakir, daha zavallı olacaksın" demişler.

İhtiyar yine aynı şeyi söylemiş: "İyi talih, kötü talih kim bilebilir ki?"

Birkaç hafta sonra, düşmanlar çok büyük bir orduyla ülkeye saldırmış. Kral son bir ümitle eli silah tutan bütün gençleri askere çağırmış. Köye gelen askerler, ihtiyarın kırık bacaklı oğlu dışında bütün gençleri askere almışlar. Köyü matem sarmış; çünkü savaşın kazanılmasına imkan yokmuş, giden gençlerin ya öleceğini ya da esir düşeceğini herkes biliyormuş.

Komşuları yine yaşlı adama gelip, "Ne iyi talih! Yine haklı olduğun kanıtlandı. Oğlunun bacağı kırık ama hiç değilse yanında. Oysa bizimkiler belki asla köye denemeyecekler. Oğlunun bacağının kırılması talihsizlik değil, şansmış meğer!" demişler.

Yaşlı ve bilge ihtiyar komşularına yine aynı sözü söylemiş: "İyi talih, kötü talih kim bilebilir ki?"

Çinli düşünür Lao Tzu kendisine ait bu öyküyü şu öğütle tamamlar:

"Acele karar vermeyin. Hayatın küçük bir dilimine bakıp tamamı hakkında karar vermekten kaçının. Karar; aklın durması gibidir. Karar verdiniz mi, akıl düşünmeyi, dolayısıyla gelişmeyi durdurur. Buna rağmen akıl, insanı daima karara zorlar; çünkü gelişme halinde olmak tehlikelidir ve insanı huzursuz yapar.

Oysa gezi asla sona ermez. Bir yol biterken yenisi başlar. Bir kapı kapanırken, başkası açılır. Bir hedefe ulaşırsınız ve daha yüksek bir hedefin hemen oracıkta olduğunu görürsünüz."

HAYDİ KENDİMİZİ GÖZDEN GEÇİRELİM

KONTROL LİSTESİ

Aşağıda listelenen değer içerikli tutum ve davranışlardan sahip olduğunuzu düşündükleriniz için "Evet", sahip olmadığınızı düşündükleriniz için "Hayır"ı işaretleyiniz.

 

Sabrın insan hayatına yön veren önemli bir değer olduğunu bilirim. Evet Hayır

Sabırlı olmanın fedakârlık gerektirdiğinin farkına varırım. Evet Hayır

 Zorluklarla karşılaştığımda sabırlı olmaya özen gösteririm. Evet  Hayır

 İnsanlara sabrı tavsiye etme konusunda gayret gösteririm. Evet  Hayır

Engeller karşısında öz güven ve cesaretimi korurum. Evet Hayır

Sabrın aktif ve bilinçli bir hazırlık olduğunu bilirim. Evet Hayır

Sabır sürecinin durağan bir faaliyet olmadığını düşünürüm. Evet  Hayır

 Sabretmenin sonucu olumlu etkileyeceğini savunurum.  Evet  Hayır

Sabırlı olmanın kişiyi geliştiren bir süreç olduğuna inanırım.  Evet  Hayır

Sabrın geliştirilebilir bir yetenek olduğunu savunurum.   Evet  Hayır

İletişimde sabırla dinlemenin ve kendini tutabilmenin önemini bilirim.  Evet  Hayır

 

KAYNAKLAR

Akyol E. Üzüntüyü yenmenin çareleri kindî merkezli bir inceleme. Yüksek lisans tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum, 2015

Aslan, Ö. (2001). Hoşgörü ve Tolerans Kavramlarına Etimolojik Açıdan Analitik Bir Yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 357-380.

Baltaş A, Baltaş Z. Stres ve Basa Çıkma Yolları. İst: Remzi Kitabevi. 2001: 23- 36.

Blount S, Janicik GA. What Makes us Patient? The Role of Emotion in Sociotemporal Evaluation, Unpublished Manuscript, University of Chicago, 2000.

Durna U. Stres, A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir
araştırma". Celal Bayar Üniversitesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 2004; 11(1): 191-
206.

Eliüşük,A. 2014. Sabır eğiliminin öz-belirleme öz-anlayış ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi, Doktora tezi, Konya

Eliüşük Bülbül A. & Arslan C. (2017) Investigation of patience tendency levels in terms of selfdetermination,
self-compassion and personality features, Universal Journal of Educational
Research, 5(9), 1632-1645, Doi: 10.13189/ujer.2017.050921

DOĞAN, Mebrure. Sabır Psikolojisi Pozitif Psikoloji Bağlamında Bir Araştırma, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2016
Hood Ralph, Hill Peter C. ve Spilka Bernard (2009). The Psychology of Religion- An
Emprical Approach. New York: Guilford Press. (4. Bs.)
Hökelekli, H. (2013b). Piskoloji, din ve eğitim yönüyle değerler eğitimi. İstanbul: Dem
Laik, Ö. (1995). Türk toplumunda hoşgörü ve gelişmesi, Hoşgörü Ve Eğitim (içinde). Türk Eğitim Derneği Yayınları.

Mutluer, S. (2006). Özgüven Oluşmasında Manevi Değerlerin Rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Semerci, N. (2000). Kritik Düşünme Ölçeği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 25(116), 23-26.
Schnitker, Sarah Ann (2012). "An Examination of Patience and Well-Being". The
Journal of Positive Psychology. 7(4): 263-280.
Süküt, E. (2020). Sabır ve Drama. A. Oğuz Namdar (Ed.), İlkokulda Drama ile Değerler Eğitimi Uygulamaları içinde (213-232). Ankara: Pegem.
Tahiroğlu, M. ve Tay, B. (2020). Değerler ve Değerler Eğitimi. A. Oğuz Namdar (Ed.), İlkokulda Drama ile Değerler Eğitimi Uygulamaları içinde (1-44). Ankara: Pegem.
TDK. (2021). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/