Programın Adı

Dil ve İletişim Becerileri Eğitim Programı

Programı Hazırlayan Meslek Grubu

Özel Eğitim Uzmanı

Programın Uygulayıcısı Meslek Grubu

Hazırlayan meslek elemanları tarafından uygulanacaktır.

Programın Seviyesi

Bu program 0-21 yaş arasındaki zihinsel özürlü çocuklara yönelik hazırlanmıştır.

Programın Amaçları

1. Dinleme becerisi kazandırmak.

2. Sesin geldiği yönü anlama becerisi kazandırmak.

3. İşitsel uyaranlara dikkatini yöneltme becerisinin kazandırmak.

4. Konuşma organlarını konuşmaya hazır hale getirmek.

5. Jestlere ve basit talimatlara tepkide bulunmasını sağlamak ve bunları taklit etme becerisinin kazandırılması

6. Model olunan tekrarlanan sesleri tekrar etme becerisinin kazandırmak.

7. Taklit etme becerisi kazandırmak.

8. Sözel yönergeleri kavrama becerisi kazandırmak

9. Tek sözcükle kendini ifade eder.

10. İki sözcüklü cümlelerle kendini ifade eder.

11. Üç sözcüklü cümlelerle kendini ifade etme becerisi kazandırmak.

12. Kendini ifade etme becerisi kazandırmak.

13. Karşılıklı konuşma becerisinin kazandırılması ve geliştirilmesi.

Programın Aşamaları

I. Dinlemek ve Temel Konuşma İlkeleri

II. Dil Gelişim Gelişim Egzersizleri

III. Dil Gelişim Alanı ve Egzersizleri

IV. Dil Egzersizlerinin Uygulama Yöntemleri

V. Alıcı Dil Gelişimi

VI. İfade Edici Dil Gelişimi

Programın İzlenme, Geliştirme ve Değerlendirme Esasları

Bu programın terapi çalışmalarının tamamen eğitim uygulamalarını kapsayacak şekilde hazırlanmıştır. Yani öğrenci ile yapılacak çalışmalar birebir belirlenerek hazırlanmıştır. Bu nedenle programın değerlendirmesindeki ölçüt öğrencinin program genelindeki %80'i içeren başarısıdır. Programın izleme, geliştirme ve değerlendirme aşamalarında yapılacak çalışmaların denetlenmesinde ölçme değerlendirme kriteri olarak Dil gelişimi aile ön görüşme formu kullanılmıştır.

Programın Uygulanmasında Kullanılacak Yöntem ve Teknikler

Programın uygulanmasında her çocuk için gerekli olan eğitimi verirken performans saptaması program için hazırlanmış ölçüt bağımlı ölçü araçları sonunda bireyselleştirilmiş eğitim ile verilecektir. Bu ölçü araçları aynı zamanda programın izleme ve değerlendirme aşamalarını da kapsayan formlardan oluşmaktadır. Programı uygulayıcı bu formları kullanarak başlangıç düzeyi performansı, uygulama sırasındaki gelişmeleri, ve uygulama sonrası performans ile programın eleştirisini yapabilmektedir.

Konuşma problemi olan çocuğun eğitime başlaması için konuşmanın hangi alanında olduğunu saptamak gerekir.Çocuğun konuşma gelişiminin hangi aşamada olduğunun tespiti yapılıp,bu tespit çerçevesinde dil ve becerisini geliştirmeye yönelik olarak program uygulanır.Programın Uygulanmasına Kullanılacak Araç-Gereç, Basılı veya Görsel-İşitsel Materyal

Büyük-küçük ve renk halkaları; farm set(hayvanlar); beceri küpü; vücut organları, ücut organları, k araçları, insan portresi, saat ve zaman kavramı, mevsimler, meslekler, büyük küçük çilek, parça-bütün, daire kavramı, yiyecekler, araçlar, orman hayvanları ve yedikleri yiyecekler, çiftlik hayvanları ve yedikleri yiyecekler, meyveler, geometrik montessoriler; tef; melodi eğitim seti; unicef puzzl; ABC okul öncesi eğitim programı seti; ve renk, şekil, zaman, parça bütün yap-bozları, ayna, çalışma masaları, çalışma sandalyeleri, mıknatıslı meslek, ev eşyaları, giysiler, enstrümanlar, sayılar ve şekiller yapıştırmalı kartlar.

Programın Kaynakçası

Kırcaali- İftar Gönül, Birkan Bünyamin, Uysal Ayten, Zihin Özürlü Çocuklara Kavram Öğretimi, Sevgi Mesleki Eğitim Yayınları-1, 1997

Akçemete Gönül, İşitme Güçlüğü Olan Çocuğuma Nasıl Yardımcı Olabilirim, Aydoğdu Oftset, Ankara, 1999

Banks, W.B. "Perception". Annu. Rev. Psychol, Vol: 42, 305-331, 1991.

Program

I. Dinlemek ve Temel Konuşma İlkeleri

A. Sesin Geldiği Yönü Anlamak.

Hedef davranış: Sesin geldiği yönü anlama becerisini kazanır ve geliştirir.

Davranış:

1. Öğrenci sesin geldiği yöne başını çevirir.

2. Öğrenci sesini duyduğu nesneyi gösterir.

3. Saklanan ve sesi gelen bir nesneyi bulur.

B. Sesleri Ayırabilmek

Hedef davranış: Sesleri birbirinden ayırma becerisini geliştirir.

Davranışlar:

1. Sesini duyduğu iki nesne arasından sesini duyduğu nesnenin hangi nesneye ait olduğunu gösterir.

2. Görüş alanı dışındaki sesi gelen nesnenin ne olduğunu söyler.

3. Dinlediği sesin hangi yönden geldiğini söyler.

4. Görüş alanında olmayan üç nesneden duyduğu sesin hangi nesnelere ait olduğunu duyma görenine göre söyler.

C. Görsel İşitsel Algıyı Geliştirmek

I. Görsel Algıyı Geliştirmek

Hedef davranış: Görsel işitsel algısını geliştirir.

Davranışlar:

1. Terapistin yaptığı hareketleri taklit eder.

2. Terapistin verdiği hareket yönergelerini taklit eder.

3. Çevresindeki nesnelerin hareketlerini taklit eder.

II. İşitsel Algıyı Geliştirmek

Hedef davranış: İşitsel algıyı geliştirir.

Davranışlar:

1. Sözcüklerle ve kelimelerle yapılan çalışmalara katılır.

2. Seslerle yapılan çalışmalara katılır.

D. Görsel İşitsel Algının Birlikte Geliştirilmesi

Hedef davranış: Görsel-işitsel algısını birlikte geliştirir.

Davranışlar:

1. Sesini duyduğu hayvanı kartlar arasından gösterir.

2. Duyduğu sesin hangi nesneye ait olduğunu kartlar arasından gösterir.

3. Nesnelerle isimlerini kartlardan gösterir.

4. Nesneleri özelliklerine göre sınıflandırır.

E. Görsel Ayımı Geliştirilmesi

Hedef davranış: Görsel ayırım becerisini geliştirir.

Davranış:

1. Sıralanan kartlar arasından aynı olanları eşleştirir.

2. Resimli karttaki nesnelerle ilgili eksiklikleri söyler.

3. Resimlerle bu nesnenin gölgelerinin olduğu kartları eşleştirir.

4. Terapistin yaptığı hareketi taklit eder.

5. Terapistin gösterdiği nesnenin rengi ile aynı olan nesneyi gösterir.

F. İşitsel Ayırımının Geliştirilmesi

Hedef davranış: İşitsel ayırımını geliştirir.

Davranışlar:

1. Gözleri bağlı iken duyduğu sesin hangi nesneye ait olduğunu söyler.

2. Çalınan Enstrümanları seslerinden yola çıkarak gösterir.

3. Gözleri bağlı iken sesini duyduğu kişinin kim olduğunu söyler.

4. İsmini duyduğu yöne bakar.

5. Farklı iki cümledeki aynı iki kelimeyi söyler.

6. İsmini yanlış söyleyip gösterdiği nesnenin ismini doğru söyler.

II. Dil Gelişim Egzersizleri

* Dil Hareketleri

Hedef Davranış: Dil hareketleri becerisini geliştirir.

Davranışlar:

1. Dilini çıkarır.

2. Dilini sağa sola çevirir.

3. Dilini içeri-dışarı hareket ettirir.

4. Dilini burnuna doğru uzatır.

5. Dilini çenesine doğru uzatır.

6. Dilinin ucunu ön dişlerine değdirir.

7. Dilini şaklatır.

8. Dilini azı dişlerine değdirir.

9. Dilini U biçiminde kıvırır.

* Dudak hareketleri

Hedef davranış: Dudak hareketlerini geliştirir.

Davranışlar:

1. Dudakları yanlara doğru(alt-nlara doğru(alt-eri bitişik vaziyette gösterme

2. Üst dişleri gösterir.

3. Alt dişleri gösterir.

4. Üst dudağı ısırır.

5. Alt dudağı ısırır.

6. İki dudağı da ağız içine alır.

7. Alt dudağı dışa döndürür.

8. U sesi çıkarır gibi dudakları öne uzatır.

9. Dudakları birbiriyle içe doğru sıkıştırır.

10. Kalemi dudakları arasında tutar.

11. Ruju dağıttığımız gibi iki dudağı birbirine sürtme değdirir.

* Yanak hareketleri

Hedef davranış: Yanak hareketlerini geliştirir.

Davranışlar:

1. İki yanağı aynı anda şişirir.

2. Sağ yanağı şişirir.

3. Sol yanağı şişirir.

4. Soldan sağa sağdan sola sürekli yanak şişirir.

5. İki yanağı dişler arasına çeker.

6. Dil ile sağ yanağı şişirir.

7. Dil ile sol yanağı şişirir.

* Mimikler

Hedef davranış: Mimiklerini geliştirir.

Davranışlar:

1. Hayret taklidi yapar.

2. Gülmek taklidi yapar.

3. Kızmak taklidi yapar.

4. Ciddi taklidi yapar.

5. Korku taklidi yapar.

6. Üzüntü taklidi yapar.

7. Uyku taklidi yapar.

8. Ağlamak taklidi yapar.

9. Evet taklidi yapar.

10. Hayır taklidi yapar.

III. Dil Gelişim Alanı ve Egzersizleri

Nefes Alma

Hedef davranış: Nefes alma davranışlarını geliştirir.

Davranışlar:

1. Dudakları kapalı olarak üfler.

2. Burnundan nefes alıp verir.

3. Burnundan nefes alıp ağzından verir.

4. Ağzından nefes alıp burnundan verir.

5. Pipet ile hava çeker.

6. İki defa arka arkaya ağzından nefes alıp verir.

7. Nesneleri üfleyerek hareket ettirir.

8. Balon şişirir.

9. Islık çalar.

10. Öksürme taklidi yapar.

11. Horlama taklidi verir.

12. Esneme taklidi yapar.

13. İç çekme davranışı yapar.

IV. Dil Gelişim Egzersizleri ve Uygulama Yöntemleri

A. Konuşma Organlarının Çalıştırılması

Hedef davranış: Konuşma organlarını çalıştırır ve geliştirir.

Davranışlar:

1. Kamış ile verilen içeceği verir.

2. Mumu üfleyerek söndürür.

3. Pamuğu üfleyerek hareket ettirir.

4. Deterjanlı suyu üfleyerek köpürtür.

5. Blok flüt ile üfleyerek çalışır.

6. Masa üzerinde pinpon topunu üfleyerek hareket ettirir.

7. Çiğneme hareketi yapar.

8. Isırma hareketi yapar.

9. Dudaklarına konulan bisküviyi yer.

10. Ciklet çiğner.

11. Azı dişlerine yanına konulan yiyeceği yer.

12. Dili üstüne konulan nesneyi dili ile oynatır.

13. Lolipop yalar.

14. Dondurma yalar/hareketini taklit eder.

V. Alıcı Dil Gelişimi

Hedef davranış: Alıcı dil gelişimi becerilerini geliştirir.

Davranışlar:

1. Günlük yaşam içindeki kavramların kullanılmasına yönelik etkinlikleri gerçekleştirir.

- Yediği yiyeceklerin isimlerini duyar ve nesneyi diğer isimlere göre ayırt eder.

- Giydiği giysilerin isimlerini dinler ve duyduğu isme göre olan giyeceği diler giyeceklerden ayırır.

- Oyuncakları isimlendirir ve ismini duyduğu oyuncağı diğerlerinden ayırır.

- Dokun gel etkinliği ile ismini duyduğu nesneyi diğerlerinden ayırır.

- Hayvan isimlerini dinler ve ismini duyduğu hayvanı diğerlerinden ayırır.

- Taşıtların isimlerini dinler ve ismini dinlediği taşıtı diğerlerinden ayırır.

- Vücut bölümlerini ismini dinler ve ismini duyduğu bölümü diğerlerinden ayırır.

- Değişik mimik kartlarındaki mimiğin ismini dinler ve diğer mimiklerden ayırır.

- Duyguları anlatan kartları dinler ve dinlediği kartı diğerlerinden ayırır.

- Renkleri dinler ve dinlediği rengi diğerlerinden ayırır.

2. Sözcük çeşitlerinin öğrenilmesine yönelik etkinlikleri gerçekleştirir.

- Fiil cümlelerini dinler ve diğer fiillerden ayırır.

- Dinlediği fiil cümlesinin kartını önündeki kartlar içinden gösterir.

- Kendine verilen fiille ilgili etkinliği yerine getirir.

- Aile fotoğrafları üzerinde çalışır. ismi söylenilen aile üyesini gösterir.

- Zaman kavramına ilişkin verilen etkinliği yerine getirir.

- Birbirini takip eden olay kartlarına ilişkin anlatılanları dinler ve kartları sıralar.

- Nesnenin yer ve konumlarına verilen etkinliği yapar.

- Evde bulunan nesneler içinden ismi söylenilen nesnenin kartını gösterir.

- Varlıklar arası ilişkilere yönelik verilen etkinliği yerine getirir.

- Nesnelerin özelliklerine ilişkin verilen etkinlikleri yapar.

- renklere yönelik verilen etkinlikleri yapar.

- Şekillere yönelik verilen etkinlikleri yapar.

VI. İfade Edici Dil Gelişimi Becerisi

Hedef davranış: İfade edici dil gelişimi becerisini geliştirir.

Davranışlar:

1. Sorulduğunda ismini söyler.

2. Sorulduğunda aile bireylerinin isimlerini söyler.

3. Sorulduğunda ev adresini ve telefon numarasını söyler.

4. Gösterilen yiyeceğin ismini söyler.

5. Gösterilen meyvenin ismini söyler.

6. Gösterilen sebzenin ismini söyler.

7. Gösterilen Hayvanın ismini söyler.

8. Gösterilen taşıtın ismini söyler.

9. Gösterilen odanın ismini söyler.

10. Gösterilen oda bulunan nesnenin ismini söyler.

11. Gösterilen nesnenin özelliklerini söyler.

12. Varlıklar arası ilişkilere yönelik sorulan uyaranlara cevap verir.

13. Renklere yönelik verilen uyaranlara cevap verir.

14. Şekillere yönelik verilen uyaranlara cevap verir.

15. Gösterilen eylemin ismini söyler.

16. Gösterilen mimiğin ismini söyler.

17. Gösterilen bir miktar nesnenin sayısını söyler.

18. Gösterilen nesnenin işlevini söyler.

19. Gösterilen nesnenin en az üç özelliğini söyler.

20. Hoşlandığı durum ve olayları söyler.

21. Hoşlanmadığı durum ve olayları söyler.

22. Kendine gösterilen jestin ne olduğunu söyler.

23. Sosyalleşmeye ilişkin verilen uyaranlara cevap verir.